تبلیغ بر پایه قرآن و حدیث

پیش‏گفتار الحمد للّه ربّ العالمین و الصلاه و السلام على عبده‏المصطفى سیّدنا محمّد و آله الطاهرین و خیار صحابته أجمعین.آنچه پیش روست، هشتمین کتاب از دانش‏نامه میزان الحکمه (موسوعه میزان الحکمه) است که به صورت مستقل، منتشر مى‏گردد.این کتاب، حاصل تلاش‏هاى فراوان براى ارائه یک مجموعه منسجم درباره اصلى‏ترین و مهم‏ترین وظیفه دانشمندان و آگاهان دینى، یعنى تبلیغِ پیام‏هاى سازنده الهى و ارزش‏هاى اسلامى است.این کتاب، براى نخستین بار، نصوص اسلامى (متون قرآن و حدیث) را در زمینه هنر تبلیغ، اهمیّت و آداب و آفات آن و مسئولیت مبلّغ، به صورتى نو و موضوعى، در اختیار مبلّغان و پژوهشگران قرار مى‏دهد.گفتنى است که آشنا ساختن همه‏جانبه مبلّغان اسلامى با هنر تبلیغ، نیازمندِ مؤسّسه‏اى آموزشى ویژه تبلیغات است که امید داریم «سازمان تبلیغات اسلامى» براى تأسیس آن در آینده‏اى نزدیک، همّت گمارد و این نوشتار، به برکت‏ سخنان نورانى قرآن و رسول اکرم و اهل بیت علیهم‏السلام، درآمدى نیکو براى انجام این امر مهم شود.در این جا خلاصه‏اى از شیوه تدوین این کتاب را یادآور مى‏شویم:۱. کوشیده‏ایم تمام روایاتى را که مربوط به موضوع «تبلیغ» بوده، از منابع روایى شیعه و اهل سنّت، گردآورى کنیم. این کار، با بهره گرفتن از رایانه و گزینش فراگیرترین و موثّق‏ترین روایات (برگرفته از کهن‏ترین منابع)، انجام گرفته است.۲. کوشیده‏ایم از تکرار روایات، پرهیز کنیم، مگر در موارد ذیل:الف هنگامى که در تفاوت میان واژه‏ها و اصطلاحات، نکته مهمّى وجود داشته است.ب هرگاه میان الفاظ روایات شیعى و اهل سنّت، تفاوت وجود داشته است.ج هرگاه متن روایت مربوط به دو باب بوده است، البته به شرط آن که بیشتر از یک سطر نباشد.۳. هرجا روایاتى وجود داشت که یکى از رسول خدا و بقیه از ائمه اطهار علیهم‏السلامنقل شده‏اند، روایت پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله را در متن و نشانى روایات سایر معصومان علیهم‏السلامرا در پاورقى آورده‏ایم.۴. پس از ذکر آیات قرآنى هر باب، روایات منقول از معصومان علیهم‏السلام را به ترتیب از پیامبر اکرم تا امام قائم (عج) آورده‏ایم، مگر آن جا که روایتى به تفسیر آیات آن باب پرداخته است که در این صورت، بر سایر روایات، مقدّم شده‏است؛ چنان که در برخى موارد، تناسب روایت‏ها مقتضى آن بوده که ترتیب پیش‏گفته، مراعات نشود.۵. در آغاز روایات، تنها نام معصوم علیه‏السلام یاد شده است، مگر در مواردى که راوى، فعل معصوم را نقل کرده باشد، یا پرسش و پاسخى در بین باشد، یا راوى در متن، سخنى را آورده باشد که در ضمن گفتار معصوم نگنجد.۶. منابع متعدّد روایات در پاورقى آمده و طبق میزان اعتبارشان چیده شده‏اند.۷. در جایى که روایات در منابع اوّلیه به طور کامل بوده است، مستقیما از آنها نقل شده‏اند و از بحار الأنوار و کنز العمّال، به عنوان دو جامع روایى شیعى و سنّى، در پایان منابع، یاد شده است.۸. گاه پس از ذکر منابع به سایر منابع، ارجاع داده شده است. این ارجاعات در صورتى است که متن روایت ذکر شده، با متن روایتى که بدان ارجاع داده شده، مرتبط بوده؛ اما تفاوت زیادى داشته‏اند.۹. ارجاعات در پایان باب‏هاى کتاب، نشان‏دهنده ارتباط بیشتر میان آن باب‏هاست.۱۰. در قسمت «نکته» که در آخر برخى فصل‏ها و باب‏ها آمده، نگرش جامعى به روایات آن باب انعکاس یافته، و گاه پیچیدگى‏اى که در برخى روایات آمده، مشخّص ساخته است.۱۱. نکته‏اى که از اهمّیت بسزایى برخوردار است، این است که کوشیده‏ایم تا حدّ امکان، از رهگذر تقویت مضمون روایات هر باب با قرائن عقلى و نقلى، نوعى اطمینان به صدور حدیث از معصوم را به دست بدهیم.در پایان، بر خود، لازم مى‏دانم از تمام برادران و همکاران بزرگوار «مرکز تحقیقات دار الحدیث» که به نوعى در فراهم آمدن این کتابْ نقش داشته‏اند، بویژه فاضل ارجمند جناب آقاى سید حمید حسینى که تلاش درخورى مبذول داشته است، سپاسگزارى نمایم. خداوند به آنان در دنیا و آخرت، بهترین پاداش را عنایت فرماید!محمّد محمّدى رى‏شهرى‏۷ ربیع الأوّل ۱۴۲۰۲۴ بهمن ۱۳۷۸